Türk lirası için tarih tekerrür edecek mi?
Gelişmekte olan piyasa para birimlerine yönelik cari işlemlerde, ABD faiz oranlarının mutlak seviyesi, getiri farklılıklarından daha kritik görülüyor.
Bloomberg’in analizine göre ABD Merkez Bankası’nın faiz oranları ne kadar yüksek olursa, Türkiye’den Endonezya’ya kadar gelişmekte olan ülkelerdeki döviz piyasalarında satışlar da o kadar kötü oluyor. Bu ülkelerdeki politika faiz oranlarının mevcut seviyelerinde bu duruma Fed kadar etki edemiyor.
Fed’in faiz artırım döngüsünün zirve yaptığı son 20 yılın en sert satışları Mayıs-Aralık 2000 döneminde gerçekleşti.
ABD faiz oranlarının yüzde 6,5 seviyesinde tutulduğu bu dönem, incelenen diğer iki dönem (Haziran 2006-Ağustos 2007 ve Aralık 2018-Haziran 2019) ile karşılaştırıldığında en yüksek seviye oldu.
Ancak bu dönem aynı zamanda Endonezya, Güney Afrika ve Türkiye gibi ülkelerin sunduğu getiri primlerinin de en yüksek olduğu dönem oldu.
Bloomberg analizinde bu dönemler, içinde bulunduğumuz dönemde yaşananlarla karşılaştırıldığında tarihin tekerrür etme riskinin olduğu ortaya çıkıyor.
Türk lirasına ne oldu?
Bloomberg’in Fed’in politika faizinin yüksek olduğu önceki dönemlere ilişkin analizine göre, 2000 yılı Mayıs ayı ortası ve Aralık ayında, analize dahil edilen tüm gelişmekte olan ülke para birimleri dolar karşısında önemli ölçüde zayıflamıştı.
Bu dönemde en kötü performansı sergileyenler yüzde 26 kayıpla Endonezya rupisi, yüzde 16 kayıpla Güney Afrika randı ve yüzde 14 kayıpla Türk lirası oldu. Bu üç para biriminin lehine işleyen cazip taşıma ve pozitif getiri farkları o dönemde para birimleri için etkili değildi.
Para birimleri, Fed’in politika faizinin yüzde 5,25 olduğu Haziran 2006 ile Ağustos 2007 arasında daha iyi performans gösterdi.
Bu dönemde beklenenden yüksek taşıma oranlarına rağmen yalnızca Güney Afrika randı, Endonezya rupisi, Brezilya reali ve Türk lirası değer kaybetti.
Türk lirası o döneme yüzde 20’nin üzerinde değer kaybıyla başladı ancak dönemi değer kazanarak tamamladı. Türk lirasının bu dönemdeki dayanıklılığı kısmen emtia patlamasından ve güçlü Çin ekonomisinden kaynaklandı. Bunda ABD’de sub-prime mortgage krizinin başlamasının ardından doların zayıflaması da rol oynadı.
Fed’in politika faizi en son Aralık 2018 ile Haziran 2019 ortası arasında yüzde 2,5 ile zirve yapmıştı. Karşıtlarıyla aynı seviyede getiri farkı olmasına rağmen en büyük darbeyi gören para birimleri Türk lirası ve Brezilya reali oldu. Bloomberg’in analizine göre bu iki para biriminin düşük performansı, iki ülkenin büyük ikiz açıklarıyla bağlantılıydı. Ancak o zaman bile bu iki para birimi dolar karşısında değerinin yalnızca yüzde 3’ünü kaybetti.
Tarih tekerrür edecek mi?
Önceki dönemlere ait bu bilgiler mevcut olsa da Bloomberg ekonomistleri tarihin tekerrür edebileceğine inanıyor.
Son dönemdeki daha sınırlı baskı, Fed’e ilişkin bu tür durumlarda gelişen para birimleri için Fed faiz oranlarının mutlak seviyesinin ne kadar kritik olduğunu ortaya koyuyor. Bu durum para birimlerindeki taşıma çekiciliğinin önüne geçecek gibi görünüyor.
Bu bağlamda dikkat çeken bilgilerden biri, incelenen her üç dönemde de en yüksek getiri primini Türk lirasının vermesine rağmen, en çok düşen veya en zayıf başlayan para biriminin olduğudur.
Bu da Fed’in faiz oranlarının belli bir seviyeyi aşmasıyla gelişmekte olan piyasalara olan iştahın hızla kaybolduğunu gösteriyor.
Bloomberg’in en likit sekiz para birimine ilişkin analizi, Güney Afrika ve Endonezya gibi yabancı sermayeye yüksek düzeyde bağımlı olan ülkelerin, yüksek ABD faiz oranlarına karşı en savunmasız ülkeler arasında yer aldığını da gösteriyor.
Bu baskının son örneğinde Endonezya Merkez Bankası, enflasyon kontrolünü altındaHer ne kadar geçen ay dövizi korumak için faiz oranlarını artırarak piyasaları şaşırttı.
Fed’in mevcut sıkılaştırma sürecinin sonuna yaklaştığı şu günlerde en riskli para birimleri Türk lirası, Güney Afrika randı ve Endonezya rupisi olarak öne çıkıyor.
Buna karşılık, Şili pezosu da dahil olmak üzere Latin Amerika para birimleri, düzgün yönetilen enflasyon ve sunmaya devam ettikleri cazip getiri sayesinde daha iyi performans göstermeye hazır görünüyor.
